Driebanden
Hij stond al aan het biljart toen hij elf was, is er nu 65 en nog altijd een attractie voor het publiek. Het niveau van Richard Bitalis is wat minder dan in zijn topjaren na operaties aan de rug, zijn ogen en problemen met zijn hart. ,,Ik ben bijna dood, maar biljarten is mijn leven. Ik stop pas als ik op het biljart neerval en niet meer beweeg’’, zegt hij.
Richard Bitalis speelde vanmorgen zijn laatste partij van het weekend in de Europacup. Hij versloeg in zijn partij voor Clichy Montmartre de tobbende Paolo Andrade met 2-1 (15-14, 6-15, 15-10), maar kon niet terugkijken op een sterk optreden. Bitalis: ,,Twee weken geleden heb ik weer een oogoperatie gehad, de derde in een jaar. Ik kan niet meer helder kijken uit beide ogen, omdat ik door een wolk moet kijken. Ik kan pas afstoten na zo’n tien seconden, als die schaduw even weg is.’’
Het is één van zijn vele handicaps die hij moet overwinnen en die zijn dagen wat minder aangenaam maken. ,,Ik heb al jaren problemen met mijn hart, maar gelukkig nog geen operatie gehad, mijn rug is zwak, ik ben er drie keer aan geopereerd, ik heb kleine problemen met de prostaat, met mijn ogen. Ik neem zes pillen per dag en heb een hele lange brief die ik aan de dopingcontroleur moet geven als we controle krijgen.’’
Maar Bitalis blijft een speler naar wie het prettig kijken is met al zijn emotie. Het is geen pose, de mimiek, de expressie, de reacties naar het publiek toe. ,,Het is altijd zo geweest, het is mijn manier van biljarten. Vroeger in de BWA tijd werd ik de clown van van het circuit genoemd. Ik wil het publiek graag vermaken, zoals bijvoorbeeld ook Frédéric Caudron, Semih Sayginer en John Tijssen doen. Want niemand wil kijken naar dodelijk vervelende partijen die uren duren.’’
Zijn beste jaren had hij in de tijd dat Raymond Ceulemans, Nobuaki Kobayashi, Ludo Dielis en Laurent Boulanger aan de top stonden. Bitalis boekte fraaie successen: hij was tweede op het wereldkampioenschap van 1983, toen hij Ceulemans versloeg in de finale, maar op gemiddelde tweede werd. Tweede werd hij ook in het Europees kampioenschap in Viersen na verlies in de finale tegen Lennart Blomdahl, hij won een Grand Prix van de BWA in Istanbul, een Worldcup in Antwerpen en de US Open in Chicago, het latere Sang Lee toernooi.
Richard Bitalis neemt het leven zoals het is: hij woont in de zomer in Cannes bij zijn vrouw, heeft een zoon (Arnaud) die een bekend basspeler is in jazz en klassieke muziek en een kleindochter (Eliza van veertien) die ballerina is. ,,Ik heb in mijn leven moeten kiezen tussen muziek maken en biljarten, omdat ik op jonge leeftijd ook een talentvol drummer en bassist was in een rock en roll band. Ik zeg achteraf: ik heb de verkeerde keuze gemaakt. Maar desondanks vind ik biljarten nog altijd een prachtige sport.’’
Hij verblijft ook vaak in zijn kleine appartement in Parijs, omdat het dan gemakkelijker is om competitie te spelen in Nederland, België en Frankrijk. Bitalis reist al jaren heen en weer om zijn profstatus inhoud te geven. ,,Ik heb de topjaren van het driebanden meegemaakt met het BWA circuit. Toen waren er vijf, zes toernooien per jaar waren, waarin de winnaar 50.000 Duitse marken verdiende en er een minimale garantie voor elke speler was van 5000 Duitse mark.
,,Ik heb zelf mee aan de wieg gestaan van de BWA, het was eigenlijk een droom voor mij. We zijn gestart met een groep van zestien spelers, maar toen de UMB en CEB meer en meer gingen tegenwerken en de spelers ging schorsen, heb ik mijn keuze gemaakt. Ik zou voor twintig jaar worden geschorst en heb besloten om niet meer verder te onderhandelen met Werner Bayer, de baas van de BWA cyclus. Ik zag geen toekomst meer in het circuit. We hebben ruzie gekregen en ik ben eruit gestapt. Veel later, net voor zijn dood, kwam ik Bayer nog een keer tegen. Hij zei, Richard, je hebt gelijk gehad, maar nu is het te laat.’’
Bitalis heeft geprobeerd zelf een circuit op te zetten: de Master tour met de zestien beste spelers van de wereld, dat twee keer is gehouden in Pau. ,,Toen de spelersbond was opgericht, zei Marco Zanetti tegen mij: de garantie voor de spelers is niet hoog genoeg. Ik heb gezegd: oké zoek het dan verder maar uit, ik stop met organiseren.’’
Hoeveel hij ook houdt van zijn sport: de toekomst blijft altijd onzeker. ,,We zijn te veel afhankelijk van die paar sponsors. Als Claude Fath, die 72 is, stopt, en mijn sponsor bij Clichy, Luc Richard, dan gaat het biljarten in Frankrijk moeilijke tijden tegemoet. In Nederland wordt het ook minder en in België is de situatie heel zorgelijk. Het wachten is op een mirakel, op een redder in nood, die bereid is veel geld in biljarten te steken. Dan is er voor al die jonge talenten weer een mooie toekomst weggelegd.’’